Ga naar de inhoud

Barnsteen fossielen, een blik in het verleden.

Dinosaurus staart

Afgelopen winter was er veel media aandacht voor een gevonden vogel-/ dinostaart in barnsteen. Vorige week hebben onderzoekers een complete jonge gefossiliseerde vogel ontdekt welke bewaard is gebleven in barnsteen, uit de tijd van de dinosauriërs. In de zomer van 2016 is er een volledige vleugel gevonden in hetzelfde gebied. Wat maakt deze fossielen zo ontzettend bijzonder?

Gevederde Dinosaurusstaart gevonden in barnsteen

In 2015 is er in China een ‘gevederde dinosaurus staart’ gevonden (3,5 cm), bewaard in een stuk barnsteen. Het specimen werd aangeboden op de amber markt in Myanmar, is naar ‘schatting 99 miljoen jaar oud’ en bevat acht wervels en veren.

Barnsteen
Foto van Royal Saskatchewan Museum

De onderzoekers ‘weten zeker’ dat het om een dinosaurus staart gaat en niet om een prehistorische vogel omdat de wervelkolom niet eindigt in een staartbeentje zoals bij moderne vogels en hun verwanten. In plaats daarvan is de staart lang en flexibel met veren aan de zijkant. De open structuur van de veren hebben meer overeenkomsten met moderne dekveren dan met de structuur van slagpennen van vogels.

Doordat het specimen is bemachtigd op een commerciële markt is er weinig bekend over de vindplaats, omgeving, aardlaag et cetera.

Volledige vogel gevonden in Myanmar barnsteen

Afgelopen week is er een vogel ontdekt, bewaard gebleven in barnsteen. De barnsteen waar de vogel in is gevonden werd al in 2014 gekocht op dezelfde ambermarkt in Myanmar. De vogel is een soort welke toebehoort aan de groep Enantiornithes. Deze groep vogels schijnen te zijn uitgestorven samen met de Dinosauriërs. Het fossiel is volgens de dateringsmethode 99 miljoen jaar oud (midden Krijt periode), net als het barnsteen waar de ‘dinostaart’ in zou zitten.

Barnsteen vogel
Van Sciencedirect.com

De vogel is zeer goed bewaard gebleven, het is een jong exemplaar van een aantal weken oud. De helft van het lichaam is bewaard gebleven in het barnsteen, onder andere de kop, de veren en de vleugels.

Oervogel
Reconstructie door Chung-Tat Cheung.

Dit fossiel toont dus aan dat er in ieder geval al in de midden Krijt periode ‘volledige’ vogels leefden. Dit geeft geen enkel bewijs voor de evolutie van dinosauriërs naar vogels en haalt de waarde van de gevonden ‘dinostaart’ flink onderuit.

Goed bewaarde vleugel uit dinotijdperk gevonden in barnsteen

29 juni 2016 was er op de website van National Geographic een bericht geplaatst over (weer) gevonden veren in barnsteen. Ook dit barnsteen kwam weer van de markt in Myanmar.

Barnsteen vleugel vogel
Door Ryan C. McKellar

Ook dit specimen is afkomstig van een vogel uit de groep Enantiornithes. Toch gaat het in de volgende alinea over ‘dat alle dinosauriërs waarschijnlijk veren hadden’:

‘Dat bijna alle dinosauriërs veren hadden, is al sinds de jaren negentig van de vorige eeuw bekend, maar in fossiele afdrukken missen vaak de details hiervan, zoals de kleur. Die zijn wel waarneembaar in twee nieuwgevonden vleugels. Ze wegen respectievelijk slechts 1,6 en 8,51 gram, maar bevatten botstructuren, stukken van de veren en weefsel.’

Dit is compleet uit zijn verband gerukt. Waarom gaat het hier over dinosauriërs? De vleugel behoort toe aan een vogel wat in hetzelfde artikel wordt vermeld. En toch gaat het in het artikel binnen no time over, hoeveel dinosauriërs er wel niet veren hadden.

Maar dat terzijde, Wikipedia vertelt ons:

“Een studie uit 2015 waarin een nog onbenoemd specimen uit Spanje beschreven werd, MCCMLH31444 dat weke delen bewaart, toonde aan dat de Enantiornithes reeds een volledige moderne huidondersteuning van de uiterste slagpennen bezaten, inclusief het bijbehorende spierstelsel. Dat is een sterke aanwijzing dat dit bij nog basalere vogels ontwikkeld is.”

En ook het artikel zelf zegt:

De huid, spieren en klauwen van deze oervogels zijn qua opbouw vergelijkbaar met de structuren van moderne soorten. 

Deze teksten doen helemaal niet denken aan een oervogel, sterker nog de Enantiornithes was een groep vogels waarvan veel soorten nog tanden hadden. Heden ten dagen zijn er nog maar zeer weinig vogels met tanden, ik vraag me dus heel erg af wat er nou basaal is aan de groep Enantiornithes. Het klinkt juist meer als een ‘betere’ soort dan de meeste vogels die we nu kennen.

Longipteryx
Reconstructie van een Longipteryx uit de groep Enantiornithes

Barnsteen fossielen

Zoals hierboven wordt beschreven worden er veel Barnsteen fossielen met insluitingen gevonden rond Myanmar, maar wat maakt deze fossielen nou zo ontzettend bijzonder? Ze vertellen in in ieder geval niet de beoogde dinosaurus tot vogel evolutie.

Barnsteen is gefossiliseerd dennenhars en er worden wereldwijd gigantische afzettingen gevonden van barnsteen. Niet alleen in Myanmar maar ook bijvoorbeeld in de Baltische staten. Het schiereiland Samland in het Russische gebied Kallingrad is goed voor ongeveer 90% van de wereldwijde barnsteen productie.

De organismen die terug zijn gevonden in barnsteen moeten dus vast hebben gezeten in het hars en daarna heel snel zijn gefossiliseerd.

Bomen scheiden hars uit wanneer zij beschadigd zijn geraakt. Bij deze enorme hoeveelheden barnsteen moeten er dus ook heel veel gewonde bomen zijn geweest, die snel zijn bedekt. Dat kan niet anders dan een gigantische natuurramp zijn geweest. Een wereldwijde zondvloed zou bijvoorbeeld deze afzettingen kunnen hebben gevormd.. Alleen een natuurramp van dat kaliber kan ervoor hebben gezorgd dat er zoveel beschadigde dennenbomen bij elkaar worden gedreven waardoor het hars snel kon fossiliseren tot barnsteen en de organismen niet meer konden ontsnappen.

Bronnen:

http://www.nationalgeographic.nl/artikel/gevederde-dinostaart-teruggevonden-in-barnsteen (09-12-16)

http://www.magazine.nationalgeographic.nl/artikel/goed-bewaarde-vleugels-uit-dinotijdperk-gevonden-in-barnsteen (29-06-16)

https://logos.nl/vogelbaby-birmees-barnsteen/

https://www.scientias.nl/gefossiliseerde-vogel-dinotijdperk-gevonden-barnsteen/

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1342937X17300527

https://nl.wikipedia.org/wiki/Enantiornithes

2 reacties op “Barnsteen fossielen, een blik in het verleden.”

Laat een reactie achter